Linuhung Sunda: Aksara Sunda Baku (Kondisional Ngalagena)

Aksara Sunda Baku

Kasang Tukang katut Sajarah

Mimiti Abad IV (kaopat) masarakat geus lila mikanyaho aksara pikeun nuliskeun basa anu ku arinyana digunakeun. Tapi dina jaman Kolonial, masarakat Sunda dipaksa ku panguasa jeung kaayaan pikeun ninggalkeun gunana Aksara Sunda Kuno nu mangrupa salah sahiji identitas budaya Sunda. Kaayaan nu geus lila nepi ka mangsa kamerdekaan eta ngakibatkeun leungitna Aksara Sunda Kuno dina tradisi nulis masarakat Sunda.

Dina tungtung Abad XIX (salapan belas) nepi ka nengahan Abad XX (dua puluh), para panalungtik bangsa deungeun nya eta K. F. Holle jeung C. M. Pleyte jeung ti bumiputra nya eta Atja jeung E. S. Ekadjati mimiti nalungtik prasasti-prasasti jeung naskah-naskah kuno anu ngagunakeun Aksara Sunda Kuno. Nurutkeun panalungtikan sememehna, tungtung Abad XX mimiti tumuwuh kasadaran ayana Aksara Sunda anu mangrupa identitas khas masarakat Sunda. Kusabab kitu Pamarentah Daerah netepeun Perda No. 6 tahun 1996 ngeunaan Mupusti, ngabina jeung Ngembangkeun Basa, Sastra, jeung Aksara Sunda anu kahareupna diganti ku Perda No. 5 tahun 2003 ngeunaan Pemeliharaan Basa, Sastra, dan Aksara Daerah.

Dina tanggal 21 Oktober 1997 diayakeun Lokakarya Aksara Sunda anu gawe bareng Pamarentah Daerah Tingkat I Jawa Barat jeung Tim Pengkajian Aksara Sunda. Anu ahirna dina tanggal 16 Juni 1999 kaluar Surat Kaputusan Gubernur Kepala Daerah Tingkat I Jawa Barat Nomor 343/SK.614-Dis.PK/99 anu netepkeun yen hasil lokakarya tur kajian tim kasebut diputuskeun jadi Aksara Sunda Baku.

Wanci ayeuna Aksara Sunda Baku mimiti dikenalkeun ka umum ngaliwatan sababaraha acara kabudayaan daerah anu diayakeun di Bandung. Lian ti eta, Aksara Sunda Baku oge digunakeun dina papan nama , Kampus Yayasan Atikan Sunda, jeung Kantor Dinas Pariwisata Daerah Kota Bandung. Lengkah laina oge dipake ku Pamarentah Daerah ngagunakeun Aksara Sunda Baku dina papan nama jalan-jalan utama di kota kasebut.

Dikuatkeun ku Kaputusan Gubernur Jawa Barat tahun 2006 Nomor : 423.5/Kep.674-Disdik/2006 ngeunaan Standar Kompetensi jeung Kompetensi Dasar sarta padoman KTSP mata pelajaran Bahasa jeung Sastra Sunda anu ngawajibkeun Mulok Bahasa Sunda kudu aya di Sakola ti mimiti TK/RA tug nepi ka SMA/SMK/MA. Kaasup ngawanohkeun Aksara Sunda hasil kondisional taun 1999.

Babandingan antara Aksara Sunda Baku jeung Sunda Kuno

Aksara Sunda Baku mangrupakeun hasil kondisional Aksara Sunda Kuno anu digunakeun keur nuliskeun Basa Sunda kontemporer. Kondisional kasebut didadasaran ku padoman :

· Bentuk/wanguna nilik kana Aksara Sunda Kuno sangkan

kaasliana tetep kajaga,

· bentukna basajan/sederhana ngarah gampang dituliskeun,

· sistem nulisanna nurutkeun kecap demi kecap,

ejaanna ngacu kana Basa Sunda mutahir sangkan babari dibaca.

Dina prakprakana, kondisonal kasebut nyakup kana tambahan huruf (upamana huruf va jeung fa), ngurangan huruf (upamana huruf re pepet jeung le pepet), jeung rubahna wangun huruf (upamana huruf na jeung ma). Imeutan di handap ieu Aksara Sunda Baku nu jadi Dasar mimiti diajar nulis aksara Sunda.

Rarangkén

Nurutkeun wangun cara nulisna, 14 rarangkén dikelompokkeun jadi :

a. rarangkén di luhur huruf = 5 rupa

b. rarangkén di handap huruf = 3 rupa

c. rarangkén sajajar huruf = 5 macam

a. Rarangkén di luhur huruf

b. Rarangkén dihandap huruf

	panyuku, ngarobah vokal aksara Ngalagena ti [a] jadi [u]. Conto: = ka → = ku.
	panyakra, ngarobah konsonan [r] di tengah suku kecap. Conto: = ka → = kra.
	panyiku, ngarobah konsonan [l] di tungtung suku kecap. Conto: = ka → = kla.